İş güvenliği uzmanı olmak, iş yerlerinde çalışanların güvenliğini sağlamak, kazaları önlemek ve iş sağlığı ile güvenliğine ilişkin riskleri en aza indirmek gibi önemli görevleri üstlenen bir meslek grubudur. Türkiye’de iş güvenliği uzmanlığı, yasal bir zorunluluk olarak birçok sektörde gereklidir ve uzmanlık eğitimi ile birlikte sertifikasyon süreci gerektirir. İş güvenliği uzmanı olmak için izlenmesi gereken adımlar, eğitim gereksinimleri, alınacak sertifikalar ve işin sorumluluklarına dair detaylı bir açıklama bu makalede yer alacaktır.

İş Güvenliği Uzmanı Kimdir?

İş güvenliği uzmanı, iş yerinde iş sağlığı ve güvenliği konularında danışmanlık yapan ve iş kazalarını önlemek için gerekli önlemleri alan kişidir. Bu uzmanlar, iş yerlerinde tehlikeleri tespit eder, risk değerlendirmesi yapar ve iş güvenliği ile ilgili düzenlemelere uygunluk sağlamak için önlemler alır. Türkiye’de, iş güvenliği uzmanlığı 2012 yılında yürürlüğe giren 6331 sayılı İş Sağlığı ve Güvenliği Kanunu kapsamında zorunlu hale gelmiştir.

İş Güvenliği Uzmanı Olmak İçin Gerekli Şartlar

İş güvenliği uzmanı olabilmek için belirli bir eğitim seviyesine ve yasal gereksinimlere uygunluk sağlanmalıdır. Aşağıda, bu mesleği icra etmek için gerekli olan temel şartlar sıralanmıştır:

1. İlgili Bir Bölümden Mezun Olma

İş güvenliği uzmanı olabilmek için üniversitelerin belirli bölümlerinden mezun olmak gerekir. Bu bölümler genellikle mühendislik fakülteleri, mimarlık fakülteleri veya fen fakülteleridir. Ayrıca iş sağlığı ve güvenliği bölümü mezunları da doğrudan iş güvenliği uzmanlığı yapma hakkına sahiptir.

  • Mühendislik fakülteleri (örneğin, inşaat, makine, elektrik mühendisliği gibi)
  • Mimarlık bölümü
  • Fen fakülteleri (kimya, biyoloji vb.)
  • İş Sağlığı ve Güvenliği Bölümü (Önlisans ve lisans programları)

Eğer farklı bir alanda lisans mezunu iseniz, ilgili bakanlık tarafından belirlenen eğitimleri alarak iş güvenliği uzmanı olma hakkı kazanabilirsiniz.

2. İş Güvenliği Uzmanlığı Eğitim Programına Katılmak

İş güvenliği uzmanı olabilmek için İş Sağlığı ve Güvenliği Genel Müdürlüğü (İSGGM) tarafından yetkilendirilmiş eğitim kurumlarında iş güvenliği uzmanlığı eğitimi almak gerekir. Bu eğitimler, teorik ve pratik bilgilerle donatılmış 220 saatlik bir programı içerir. Programın 180 saati uzaktan eğitim, 40 saati ise yüz yüze pratik eğitim şeklinde gerçekleştirilir.

3. İş Güvenliği Uzmanlığı Sertifikası Almak

Eğitimi başarıyla tamamlayan adaylar, İSGGM tarafından düzenlenen İş Güvenliği Uzmanlığı Sınavına (İSG Sınavı) girerler. Bu sınav, adayların iş sağlığı ve güvenliği konusundaki bilgi birikimlerini ölçer. Sınavdan başarılı olmak için en az 70 puan almak gerekmektedir. Sınavı başarıyla geçen adaylar, C sınıfı iş güvenliği uzmanlığı sertifikası almaya hak kazanır.

Sertifika sınıfları, iş yerinin tehlike derecesine göre farklı seviyelere ayrılır:

  • C Sınıfı İş Güvenliği Uzmanı: Az tehlikeli iş yerlerinde çalışabilir.
  • B Sınıfı İş Güvenliği Uzmanı: Tehlikeli iş yerlerinde görev alabilir. B sınıfı sertifika almak için 3 yıl boyunca C sınıfı uzman olarak çalışmak ve tekrar sınavı geçmek gereklidir.
  • A Sınıfı İş Güvenliği Uzmanı: Çok tehlikeli iş yerlerinde çalışabilir. A sınıfı sertifikaya sahip olmak için 4 yıl boyunca B sınıfı iş güvenliği uzmanı olarak çalışmak ve tekrar sınavı başarıyla geçmek gereklidir.

4. Çalışma Alanları ve Sorumluluklar

İş güvenliği uzmanları, hem kamu hem de özel sektörde çeşitli sektörlerde çalışabilirler. İnşaat, enerji, imalat, sağlık gibi birçok farklı sektörde iş güvenliği uzmanlarına ihtiyaç vardır. Uzmanların başlıca sorumlulukları şunlardır:

  • Risk değerlendirmesi yapmak: İş yerindeki tehlikeleri ve riskleri belirleyerek bunların ortadan kaldırılması için gerekli önlemleri almak.
  • Eğitimler düzenlemek: Çalışanlara iş sağlığı ve güvenliği hakkında düzenli eğitimler vermek.
  • Denetim ve inceleme yapmak: İş yerinde iş sağlığı ve güvenliği kurallarına uyulup uyulmadığını denetlemek.
  • İş kazalarını önlemek: Olası kazaların önlenmesi için iş yerinde gerekli düzenlemeleri yapmak ve acil durum planları oluşturmak.

İş Güvenliği Uzmanlığı Eğitim ve Sertifika Süreci

İş güvenliği uzmanlığı sertifikası almak için izlenmesi gereken adımlar şu şekildedir:

  1. Yetkili Eğitim Kurumlarına Başvuru: İş güvenliği eğitimi almak için İSGGM tarafından yetkilendirilmiş bir eğitim kurumuna başvurmanız gereklidir. Bu eğitim kurumlarında teorik ve pratik eğitim verilir.
  2. İş Güvenliği Uzmanlığı Sınavına Katılım: Eğitim sürecini tamamladıktan sonra İSG sınavına katılmanız gereklidir. Bu sınavda iş sağlığı ve güvenliği yönetmelikleri, risk analizleri ve güvenlik önlemleri gibi konulardan sorular sorulur.
  3. Sertifika Almak: Sınavı başarıyla tamamladığınızda C sınıfı iş güvenliği uzmanı sertifikası alırsınız. Deneyim kazandıkça B ve A sınıfı sertifikalar için başvuru yapabilirsiniz.

İş güvenliği uzmanı olmak, ciddi eğitim ve sertifika süreci gerektiren bir meslektir. Uzmanlar, çalışanların güvenliğini sağlamak ve iş kazalarını önlemek adına kritik roller üstlenirler. Bu süreçte iyi bir eğitim almanız, sınavları başarıyla geçmeniz ve deneyim kazanarak uzmanlık seviyenizi yükseltmeniz gereklidir.